Aile hukuku; Türk Medeni Kanunu uyarınca aile kurumuna ilişkin bütün hukuki ilişkileri düzenleyen hukuk dalıdır.

Aile hukuku; nişanlanma, evlenme, boşanma, mal paylaşımı, ayrılık, evlat edinme, nafaka, velayet, kayyımlık gibi birçok alanı kapsayan geniş bir hukuk dalıdır.

Aile kurumuna ilişkin bütün uyuşmazlıklar aile hukuku davaları sayılmakta olup bazıları şunlardır:

  • Anlaşmalı boşanma davası,
  • Çekişmeli boşanma davası,
  • Evlilik sözleşmelerine ilişkin uyuşmazlıkların çözümü,
  • Mal rejimi sözleşmelerine ilişkin uyuşmazlıkların çözümü,
  • Nafaka davaları,
  • Maddi ve manevi tazminat davaları,
  • Evliliğin iptali davaları,
  • Yabancı mahkemeler tarafından verilen kararların tanıma ve tenfizi işlemleri,
  • Ailenin Korunması ve Kadına Şiddetin Önlenmesi Hakkında kanun kapsamında yer alan tedbir kararları,
  • İddet müddetinin kaldırılması davası,
  • Velayet davaları,
  • Babalık davası,
  • Soybağı davası,
  • Mal rejimi davaları.

Boşanma Sebepleri Nelerdir?

Aile hukuku kapsamında en çok inceleme alanı bulan kavram evlilik ve boşanma kavramları olup boşanma sebepleri ikiye ayrılmaktadır:

  • Özel boşanma sebepleri,
  • Genel boşanma sebepleri.

Türk Medeni Kanunu boşanma sebeplerini 161-166’ncı maddeler arasında düzenlenmiştir.

Özel boşanma sebepleri şunlardır:

  • Aldatma/Zina,
  • Hayata kast,
  • Pek kötü veya onur kırıcı davranış,
  • Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme,
  • Terk,
  • Akıl hastalığı.

Genel boşanma sebepleri ise şunlardır:

  • Evlilik birliğinin sarsılması,
  • Şiddetli geçimsizlik,
  • Anlaşmalı boşanma,
  • Bir boşanma davasının reddinden itibaren tarafların üç yıl bir araya gelmemeleri olan fiili ayrılık hali.

Aldatma/Zina Nedeniyle Boşanma Davası Nedir?

Evli olan kadın veya erkeğin başka bir kadın ya da erkekle cinsel ilişki yaşaması, zina nedeniyle boşanma nedenidir. Zina nedeniyle boşanma davasının açılması için gereken şart cinsel birlikteliğin gerçekleşmiş olmasıdır. Zinanın varlığından söz edilirken eşlerden birinin kiminle cinsel birliktelik yaşadığı, söz konusu şahsın evli olup olmadığı, yaşı, cinsel birlikteliğin amacı, cinsel birlikteliğin süreklilik taşıyıp taşımadığı önemsizdir.

Zina; Türk Ceza Kanunu uyarınca suç sayılmakta iken Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilerek suç olmaktan çıkarılmıştır. Bu sebeple zinanın varlığı halinde suçtan değil, boşanma sebebinden bahsedilebilecektir.

Hayata Kast Nedeniyle Boşanma Davası Nedir?

Eşlerden birinin, herhangi bir sebepten ötürü diğer eşin hayatına kast etmesi boşanma nedeni olarak düzenleme altına alınmıştır. Hayata kast edilmesi ile anlatılmak istenen, eşlerden birinin diğer eşi öldürmeye teşebbüs etmesidir.

Hayata kast nedeniyle boşanma davasının açılması için eylemde bulunan eşin öldürme kastıyla hareket etmesi yeterlidir. Söz konusu hayata kast eylemi, anlık bir öfke ya da ağır tahrik halinde dahi söz konusu olduğunda boşanma sebebi olarak sayılabilecektir.

Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış Nedeniyle Boşanma Davası Nedir?

Eşlerden birinin diğer eşe yönelik olarak acı ve ızdırap yaratmaya yönelik her türlü davranışı pek kötü veya onur kırıcı davranış olarak değerlendirilebilecektir. Söz konusu davranışlar fiziki, psikolojik ya da ekonomik olabilir.

Şiddet uygulamak, parasız bırakmak, parasına ve eşyalarına el koymak, anormal cinsel ilişki yaşanması için zorlamak, hakaret etmek, tehdit etmek, aç bırakmak, sokakta bırakmak, eve hapsetmek bu davranışlara örnek olarak gösterilebilir. Kanun koyucu tarafından eşlerden birinin diğerine yönelik olarak söz konusu veya benzer eylemleri gerçekleştirmesi boşanma nedeni olarak sayılmıştır.

Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme Nedeniyle Boşanma Davası Nedir?

Kanun koyucu tarafından eşlerden birinin suç işlemesi boşanma nedenleri arasında sayılmıştır. Söz konusu suçlar, halk arasında “yüz kızartıcı suçlar” olarak anılan hırsızlık, dolandırıcılık, rüşvet, irtikap, zimmet, kaçakçılık, taciz ve tecavüz gibi eylemler nedeniyle oluşan suçlardır. Suç işleme nedeniyle boşanma davası açılabilmesi için bahsedilen suçlar yönünden bir ceza mahkemesi kararının bulunması gerekmektedir.

Haysiyetsiz hayat sürme de boşanma nedenleri arasında sayılmıştır. Eşlerden birinin toplum nezdinde oldukça büyük öneme sahip namus, şeref, haysiyet kavramlarına aykırı hareketleri bu kapsamda değerlendirilmektedir. Toplumsal ahlaka aykırı olarak hareket eden eşe karşı haysiyetsiz hayat sürme nedeniyle boşanma davası açılabilecektir. Bu sebeple boşanma davasının açılabilmesi için söz konusu eşin süreklilik arz eder şekilde haysiyetsiz yaşam sürmesi gerekmektedir.

Haysiyetsiz hayat sürmeye örnek olarak kumar bağımlılığı, alkol bağımlılığı, cinsel yönden sapkınlıklar, uyuşturucu kullanımı gibi hallerden bahsedilebilir. Bu ve benzeri durumların varlığı, diğer eş yönünden evlilik birliğini çekilmez bir hale getirmiş olmalıdır.

Terk Nedeniyle Boşanma Davası Nedir?

Eşlerden birinin, diğer eş ile birlikte yaşadıkları yeri terk etmesi halinde terk nedeniyle boşanma davası açılabilecektir. Terk eden eşin, evlilik birliğinin kendisine yüklediği sorumluluk ve yükümlülükleri yerine getirmemesi gerekmektedir.

Belirtmek gerekir ki terk eden eşin bu eylemi haklı bir nedene dayanmamalıdır. Bir haklı nedenin varlığına istinaden evi terk eden eşin, bu durumun ortadan kalkmasına rağmen eve dönmemesi halinde de yine terk nedeniyle boşanma davasının açılması söz konusu olabilecektir.

Eşlerden birinin birlikte yaşanılan ikametgahı terk etmesinin yanında yeni bir adrese taşınması ve eşini davet etmemesi de terk haline örnek olarak gösterilebilecektir.

Terk nedeniyle boşanma davası açılabilmesi için, terk halinin en az 3 aylık süreyle devam etmesi gerekmektedir. Terk olayından 2 ay sonra terk edilen eşin mahkemeye başvurarak terk eden eşe eve dönmesi için ihtar yapılmasını talep etmesi de söz konusu olabilecektir.

Akıl Hastalığı Nedeniyle Boşanma Davası Nedir?

Akıl hastalığı, aile kurumunun varlığı halinde çekilmez bir hal alabilmektedir. Eşlerden birinde akıl hastalığının oluşması halinde akıl hastalığı nedeniyle boşanma davası açılması söz konusu olabilecektir.

Akıl hastalığı mevcutken evliliğin gerçekleştirilmesi halinde ise evliliğin mutlak butlanı söz konusu olacaktır.

Akıl hastalığı nedeniyle boşanma davası açılabilmesi için hastalığın en az 3 yıl süreyle devam etmesi, ilaç ve tedaviye rağmen iyileşmenin mümkün görünmemesi, hastalık nedeniyle diğer eş için evlilik birliğinin çekilmez bir hal alması gerekecektir.

Evlilik Birliğinin Sarsılması Nedeniyle Boşanma Davası Nedir?

Evlilik birliğin sarsılması, genel boşanma nedenidir. Evlilik birliğinin sarsılması nedeniyle açılan boşanma davalarında boşanma davasının açıldığı eşin kusurunun ispatı gerekmektedir.

Evlilik birliğinin sarsılması nedeniyle boşanma davası açılabilmesi için kanun koyucu tarafından söz konusu hareketler ayrı ayrı sayılmamıştır.

Evlilik birliğinin sarsılması nedeniyle boşanma davası açılabilmesi için bahsedilebilecek eylemlerden bazıları şunlardır:

  • Aşırı kıskançlık,
  • Cinsel ilişkiden kaçınmak,
  • Fiziksel şiddet uygulamak,
  • Psikolojik şiddet uygulamak,
  • Ekonomik şiddet uygulamak,
  • Eşlerin ailelerinin müdahalelerinin bulunması,
  • Eşe ve eşin ailesine hakarette bulunmak,
  • Eşe ve eşin ailesine karşı onur kırıcı davranışlarda bulunmak,
  • Kumar oynamak,
  • Borca sebebiyet vermek,
  • Eşin hastalığına karşı ilgisiz davranmak,
  • Eşin zina sayılmayacak şekilde başka insanlarla konuşması ve görüşmesi,
  • Eşe onu sevmediğini söylemek,
  • Eşe karşı saygısız hareketler,
  • Eşe veya ailesine iftira atmak,
  • Cinsel yönden birliktelik sağlanamaması,
  • Cinsel iktidarsızlık.

Şiddetli Geçimsizlik Nedeniyle Boşanma Davası Nedir?

Şiddetli geçimsizlik nedeniyle boşanma davası açılabilmesi için eşlerden biri için evlilik birliğinin çekilmez bir hal alması gerekmektedir. Şiddetli geçimsizlik nedeniyle boşanma davası, evlilik birliğinin sarsılması nedeni ile boşanma davası ile eşdeğer niteliktedir.

Anlaşmalı Boşanma Davası Nedir?

Eşlerin boşanmanın hukuki sonuçlarına ilişkin bütün hususlarda anlaşarak boşanması halinde anlaşmalı boşanma söz konusu olacaktır. Boşanmanın hukuki sonuçları arasında nafaka, çocukların velayeti, mal paylaşımı gibi konular yer almaktadır.

Anlaşmalı boşanma davası için eşlerin anlaşma protokolü hazırlayarak imzalamaları ve mahkemeye sunmaları gerekmektedir. Anlaşmalı boşanma protokolünün mahkemeye sunulması ile mahkeme tarafından yakın bir tarihe duruşma günü verilerek taraflara bildirilecektir. Tarafların hâkim huzurunda da protokole uygun olarak boşanma taleplerini belirtmeleri gerekmektedir.

Anlaşmalı boşanma davasının açılması için gereken şartlar ise şunlardır:

  • Evlilik birliği en az 1 yıl önce kurulmuş olmalıdır,
  • Eşlerin protokol hazırlayarak bütün hususlarda anlaşmaları ve imzalamaları gerekmektedir,
  • Eşlerin her ikisinin de mahkeme huzurunda anlaşmalı boşanma protokolüne uygu olarak boşanma taleplerini belirtmeleri gerekmektedir.

Anlaşmalı boşanma davasında tarafların kendilerini vekil ile temsil ettirmeleri halinde dahi mahkeme huzurunda boşanma iradelerini dile getirmeleri gerekmektedir.

Çekişmeli Boşanma Davası Nedir?

Eşlerden her ikisinin de boşanmanın hukuki sonuçlarından biri ya da birkaçı üzerinde anlaşamaması halinde çekişmeli boşanma davası söz konusu olacaktır. Çekişmeli boşanma davasında tarafların kusuru konusunda mahkeme tarafından araştırma ve inceleme yapılarak karar verilir.

Çekişmeli boşanma davası ile ortak çocukların velayetinin kime verileceği, nafaka miktarı ve benzeri tüm uyuşmazlıklara ilişkin bir karar verilecektir. Çekişmeli boşanma davalarında taraflar tanık dinletmek başta olmak üzere diğer eşin kusur oranının belirlenmesine ilişkin olarak delillerini sunmaktadır.

Boşanma Davası Nasıl Açılır?

Boşanma davası açmak isteyen eş, boşanma sebeplerinin varlığını içeren dilekçe ile yazılı olarak aile mahkemesine başvurarak boşanma davası açabilecektir. Boşanma davası açmak isteyen eş dava harç ve masraflarını yatırmalıdır.

Boşanmak isteyen eş, kendisinin ve eşinin bulunduğu yerleşim yeri mahkemesine ya da son 6 ay içerisinde ikamet ettikleri yer aile mahkemesine başvurmalıdır. Söz konusu yerde aile mahkemesinin bulunmaması halinde ise asliye hukuk mahkemeleri tarafından aile mahkemesi sıfatı ile dava takip edilecektir.

Boşanma Davası Ne Kadar Sürer?

Boşanma davası süresi, boşanma davasının çekişmeli boşanma davası ya da anlaşmalı boşanma davası olmasına göre değişmektedir.

Çekişmeli boşanma davalarında genellikle yerel mahkeme olan aile mahkemeleri tarafından 12 ila 18 ay arasında bir karar verilmekte olup karara karşı taraflardan birinin ya da her ikisinin de üst mahkemeye başvurması halinde bu süre 3-4 yılı bulabilmektedir.

Anlaşmalı boşanma davalarında ise gerçekleştirilecek ilk duruşma ile boşanma kararı verilir. İlk duruşma tarihi, mahkemenin yoğunluğuna bağlı olarak değişkenlik göstermekle beraber 2 hafta içerisinde olabileceği gibi 3 ay içerisinde de olabilmektedir. Ardından verilen kararın kesinleşmesi ile boşanmanın tüm hukuki sonuçları doğacaktır.

Boşanma Davasını Avukat ile Takip Etmek Zorunlu Mudur?

Boşanma davalarında tarafların kendilerini avukat ile temsil ettirmeleri zorunlu değildir.

Tarafların herhangi bir hak kaybına uğramaması için usul ve yasaya hakim olan avukatlar ile davalarını takip etmeleri gerekecektir. Zira avukat olmadan takip edilen boşanma davalarında geri dönülmesi güç ya da imkânsız zararların oluşması muhtemeldir.

Adk Avukatlık Bürosu tarafından, aile hukukundan doğan davaların yürütülmesi, mal rejimi sözleşmesi ve tasfiyesi, anlaşmalı boşanma veya sulh protokollerinin hazırlanması ve icra takiplerini yürütülmesi gibi hususlarda özel hayatın gizliliği gözetilerek, özenle hizmet verilmektedir.